25-lecie rządu Tadeusza Mazowieckiego

12 września 25. rocznica powstania rządu Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego premiera Polski! 24 sierpnia 1989 r. Sejm powołał Tadeusza Mazowieckiego na premiera. 12 września udzielił rządowi wotum zaufania.

Tadeusz Mazowiecki (1927–2013) – działacz katolicki, założyciel i redaktor naczelny miesięcznika „Więź”, pierwszy premier Trzeciej Rzeczpospolitej (1989–1990); współtwórca Porozumień Sierpniowych (1980) i obecnej konstytucji (1997); od 2010 r. do śmierci doradca prezydenta do spraw polityki krajowej i międzynarodowej; kawaler Orderu Orła Białego i papieskiego Orderu św. Grzegorza

ŻYCIORYS
Tadeusz Mazowiecki
Do historii przeszedł jako pierwszy premier Trzeciej Rzeczpospolitej. Był działaczem katolickim, założycielem miesięcznika „Więź”, współtwórcą fundamentalnych polskich dokumentów, jak Porozumienia Sierpniowe i obecna konstytucja. Pod koniec życia doradzał prezydentowi Bronisławowi Komorowskiemu
Według tegorocznego badania CBOS Tadeusz Mazowiecki był dla Polaków najlepszym premierem 25-lecia. Wskazało go 25 proc. ankietowanych. I to w jego rządzie Polacy w ostatnim ćwierćwieczu pokładali największe nadzieje. W momencie powoływania rady ministrów 82 proc. badanych witało ją z nadzieją i wiarą, że będzie lepiej. Żaden z późniejszych gabinetów i ich szefów nie był witany tak entuzjastycznie.
„Tadeusz Mazowiecki urodził się 18 kwietnia 1927 r. w Płocku w rodzinie znanego w mieście lekarza. Pierwsze dramatyczne doświadczenia jego życia wiążą się z okupacją niemiecką, wysiedleniami i zbrodniami, na które patrzył jako dorastający chłopiec. W 1944 r. aresztowany został starszy brat, wywieziony do Stuthoffu, przepadł bez śladu. Krótko po wojnie Tadeusz Mazowiecki ukończył szkołę średnią – Małachowiankę w Płocku” – przypomina historyk Andrzej Friszke na Premiermazowiecki.pl.
Przyszły premier studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, od 1949 r. współpracował z tygodnikiem „Dziś i Jutro”, angażował się społecznie – działał w katolickim Stowarzyszeniu PAX, w latach 1953–1955 był redaktorem naczelnym „Wrocławskiego Tygodnika Katolickiego”. Gdy to było możliwe, korzystał z marginesu wolności, który powstał w czasie destalinizacji i odwilży roku 1956. Współtworzył wtedy Ogólnopolski Klub Postępowej Inteligencji Katolickiej, a następnie Klub Inteligencji Katolickiej, w którym przez lata był członkiem zarządu i wiceprezesem. Zakładał miesięcznik „Więź” i kierował nim od 1958 do 1981 r.
Mazowiecki zasiadał także w Sejmie PRL w latach 1961–1972, należał do Koła Poselskiego Znak. 11 marca 1968 r. współtworzył interpelację poselską w obronie represjonowanych studentów. Inicjował dialog polsko-niemiecki. W maju 1977 był mężem zaufania uczestników głodówki w kościele św. Marcina w Warszawie w obronie aresztowanych członków i współpracowników Komitetu Obrony Robotników. W 1978 r. podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych – niezależnej inicjatywy edukacyjnej (wykłady odbywały się w prywatnych mieszkaniach).
Pod koniec lat 70. Mazowiecki był już jednym z czołowych działaczy opozycji demokratycznej. W sierpniu 1980 r. wraz z Bronisławem Geremkiem zawiózł do strajkujących w Stoczni Gdańskiej apel poparcia od polskich intelektualistów. To wtedy Lech Wałęsa poprosił obu o pomoc i powstała Komisja Ekspertów przy Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym z Mazowieckim na czele.
Mazowiecki współtworzył Porozumienia Sierpniowe i „Solidarność”. „Liczył na osiągnięcie trwałej ewolucji sytuacji w Polsce tak, by mimo istniejącego podziału Europy społeczeństwo bez wstrząsów poszerzało zakres swojej wolności. Aby „Solidarność” nie była tylko „fajerwerkiem, jak wiele pięknych i wzniosłych chwil w naszej historii” (jak sam mówił), lecz trwała, zmieniała społeczeństwo i kraj. Była to trudna droga, zakładała przyzwyczajanie władz PRL i Kremla do polskiej odmienności, prawa Polaków do reformowania życia w kraju, ale też samoograniczenie radykalizmu ruchu” – ocenia Andrzej Friszke.
Internowany w stanie wojennym. Przez rok był przetrzymywany w obozach w Jaworzu i Darłówku. Później nadal doradzał – tym razem zdelegalizowanej – „Solidarności”. W końcu doszło do rozmów z władzami PRL zakończonych przy Okrągłym Stole. Po wyborach czerwcowych 24 sierpnia 1989 r. Sejm powołał Mazowieckiego na premiera, a 12 września dał mu wotum zaufania.
Gdy przegrał z Lechem Wałęsą wybory prezydenckie w 1990 r., podał rząd do dymisji. Wraz ze swoimi zwolennikami założył Unię Demokratyczną, która później przekształciła się w Unię Wolności i Partię Demokratyczną.
Na początku lat 90. otrzymał specjalne zadanie na arenie międzynarodowej. W 1992 r. został specjalnym sprawozdawcą Komisji Praw Człowieka ONZ w byłej Jugosławii. Alarmował świat o zbrodniach, a potem w 1995 r. – w akcie sprzeciwu wobec bierności przywódców – ustąpił z funkcji.
Był posłem od 1991 do 2001 r. W 1997 r. należał do grona autorów konstytucji i był głównym autorem jej preambuły. W 2010 r. został doradcą prezydenta Bronisława Komorowskiego. Zmarł w Warszawie 28 października 2013 r.


Obchody 25-lecia powołania Rządu Tadeusza Mazowieckiego wspiera koalicja organizacji pozarządowych Razem '89. Informacje o nadchodzących wydarzeniach oraz materiały dotyczące rocznicy można znaleźć na stronie www.razem89.pl